Landschap
In mijn jeugd kwam ik vaak in Friesland. Dat was eind jaren '60 en begin jaren '70 van de vorige eeuw. Mijn mijn gezin van oorsprong roeiden we over de vaarten langs prachtige weilanden. Er was nog geen ruilverkaveling geweest. De percelen verschilden in grootte en werden weinig bewerkt. Ze stonden vol sappig gras, kruidenrijk, en insecten en weidevogels waren er veel, vooral in het voorjaar. Het was een paradijs voor mij.
Ik wist nog niet dat ik in Wageningen terecht zou komen met mijn studie. Ook besefte ik nog niet wat de gevolgen zouden zijn van de kennis die daar werd ontwikkeld om de landbouwproductie op te voeren en de melkveehouderij 'efficienter' te maken en de eomre gevolgen voor het landschap en de natuur.
Eerst kwam de ruilverkaveling. Het landschap werd strak getrokken, handig voor de boeren, maar mooier werd het niet. De grodwaterstand ging omlaag. Koeien waren nog wel veel in de wei, er werd buiten gemolken. In Oosterbeek waar ons gezin woonde naast een melkveehouder, ging ik graag mee met het melken na school. Ik hielp met de koeien bijeen drijven en bracht dan de melk die onder de koeien vandaan kwam naar de melkbussen. Het waren nog niet zoveel koeien, 50 a 60 schat ik zo in. De boer stopte met zijn bedrijf toen de melkstal met dito hygieniemaatregelen verplicht werd. Ondertussen veranderde het voer van de koeien: er kwam meer eiwit bij. Boeren gingen meer mais verbouwen als veevoer. Begin jaren '90 werd drijfmest injectie verplicht. Dat bracht wederom een verandering met zich mee voor de kwaliteit van het landschap. Ook werde de bedrijven steeds groter en verdwenen de koeien uit het landschap, grote bedrijve hielden ze op stal en de weilanden werden de productieplekken van gras.
Maar er zijn ook boeren die het anders doen! Boeren die hu egen weg gingen zoeken, die (weer) kringlooplandbouw gingen doen, en dan vaak biologisch gingen boeren en dan minder koeien nodig hadden. Soms nog minder als ze biodynamisch boer werden. Boeren die in stroken hun land laten begrazen dat vol staat met hoog sappig gras en veel kruiden. Het PMOV onderzoek met oa. Jaap van Bruchem in de jaren '90 met boeren, onderzoekers, adviseurs etc. was een verkenning in deze wijze van verandering. In een film over deze wijze van werken, ver voordat Carola Schouten haar kringloopvisie presenteerde heeft tientallen boeren geinspireerd. Zie www.kringlooplandbouw.nl/film
Ik heb grote bewondering gekregen voor deze pioniers die vaak een heel gezond bedrijf hebben en hun eigen pad vervolgden. Gelukkig begint de duurzame aanpak door te dringen verder maar we zijn er nog lang niet. Ik hoop van harte dat het werk verder gaat. Ik ben hoopvol door bijvoorbeeld de Toekomstboeren en Caring Farmers. Maar dit zou gangbaar moeten zijn! En of het snel genoeg gaat?
.